Το κοράνι στην Αγια Σοφια

H Γκραν Πλας στην πόλη των Βρυξελλών,το κάστρο Κασρ Άμρα στην Ιορδανία, το Ταζ Μαχάλ στην Ινδία, το Φρούριο Μπάχλα στο Ομάν, το Κρεμλίνο στη Μόσχα, η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου και η Αγιά Σοφια στην Κωνσταντινούπολη μοιάζουν να μην έχουν κανένα κοινό μεταξύ τους. Κι όμως είναι όλα τους μνημεία, έργα της ανθρώπινης δράσης που στέκουν όρθια για ανακαλούν τη μνήμη, να μας κάνουν να σκεπτόμαστε και να ξεφεύγουμε από τη λήθη της ανιστορησίας. 
Αυτά κι άλλα περίπου 1030 μνημεία ανά τον κόσμο συγκροτούν τη λίστα των μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο. Μνημεία, τα οποία διακρίνονται για την ιστορική, πολιτιστική ή περιβαλλοντική τους σημασία, ξεχωριστά και σπουδαία για την ανθρωπότητα.
Τις τελευταίες μέρες έχει ξεσπάσει μεγάλος ντόρος με την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να διαβάζεται καθημερινά σ' όλη τη διάρκεια του Ραμαζανιού το Κοράνι και μάλιστα με τηλεοπτική μετάδοση. Στην Ελλάδα ακούγονται πολλά. Ανακοινώσεις επί ανακοινώσεων. Από το Υπουργείο εξωτερικών, από τα κόμματα και γενικά από κάθε θιγμένο Έλληνα που θέλει να πει τη γνώμη του και καλά κάνει. 

via proto thema

Προσωπικά το να διαβαστεί το κοράνι, σαν ενέργεια αυτή καθεαυτή δε τη θεωρώ επίμεμπτη με όρους πατριωτικούς. Η Αγία Σοφία από το 1935 και μετά είναι μουσείο και όχι μόνο μουσείο, αλλά μνημείο παγκόσμια πολιτιστικής κληρονομιάς της Ουνέσκο που σημαίνει πως ως τέτοιο μνημείο ανήκει στους πολίτες όλου του κόσμου ανεξαρτήτως του εδάφους στο οποίο βρίσκεται. Η Αγία Σοφία καλώς ή κακώς έχει πάψει να είναι ναός και μάλιστα ορθόδοξος, όπως πολλοί Έλληνες υποθέτω θα ήθελαν να είναι. Η ιστορία και τα χρόνια κυλάνε και αφήνουν τα σημάδια τους σε τέτοιου είδους μνημεία. 
Το επιχείρημα ότι η Αγια Σοφια ανήκει στους Έλληνες, όπως και η Κωνσταντινούπολη (που μια μέρα θα γίνει και πάλι δική μας!) το θεωρώ αβάσιμο και θεμελιωμένο σε λόγους συναισθηματικούς που κι αυτοί πάλι έχουν διαπλασθεί μάλλον εξαιτίας της εθνικιστικής προπαγάνδας που αφομοιώνει ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού. Στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι αδύνατο να έμεναν όλα στάσιμα μέσα στις χιλιετηρίδες. Κράτη διασπώνται, άλλα δημιουργούνται, γίνονται πόλεμοι (κακώς πολύ κακώς,αλλά γίνονται), φυλές χάνονται, σύνορα αλλάζουν, τα πάντα ρει που έλεγε και ο Ηράκλειτος. Το Βυζάντιο δε μπορούσε να είναι για πάντα η παντοδύναμη αυτοκρατορία και παρήκμασε, όπως το ίδιο συνέβη και με την Οθωμανική αυτοκρατορία και ούτω καθεξής. 
Η Αγια Σοφια λοιπόν δεν είναι το σύμβολο της ορθοδοξίας αποκλειστικά, όπως πολλοί υποστηρίζουν. Με τόσα χρόνια ιστορίας να έχουν περάσει από πάνω της είναι πολλά περισσότερα. 
Η ενέργεια της τουρκικής κυβέρνησης δέχεται αιτιάσεις από την ελληνική πλευρά. Πρέπει κατά τη γνώμη μου οι κατηγορίες να περιοριστούν αποκλειστικά στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της χρήσης που υφίσταται η Αγία Σοφία. Αποτελεί μουσείο και φαντάζομαι πως ως τέτοιο πιθανόν να επιτρέπονται συγκεκριμένες χρήσεις στο εσωτερικό της που δε θα αλλοιώνουν τον ιστορικό αυτό χαρακτήρα και αποκλειστικά αυτόν και δε θα προκαλούν υλικές φθορές. Οι κατηγορίες σχετικά με την ανάγνωση του κορανίου γνώμη μου είναι πως δεν πρέπει να αφορούν στο ορθόδοξο στοιχείο της Αγίας Σοφίας, το οποίο είναι ένα από τα πολλά που συνυφαίνουν συνολικά το ιδιαίτερο ιστορικό πλαίσιο στο οποίο αυτή υφίσταται. Εάν για παράδειγμα φέρναμε τους scorpions να δώσουν συναυλία μέσα στον Παρθενώνα δε νομίζω να ξεσηκωνόταν κανένας για προσβολή της λατρείας στο Δωδεκάθεο, όμως θα ήταν εντελώς παράταιρη μια τέτοια χρήση του μνημείου. Όπως δε μπορούμε να περπατάμε με δωδεκάποντα στιλέτο στα μαρμάρινα εδώλια της Επιδαύρου.
Προσωπικά δεν έχω καταλήξει σε ασφαλή άποψη σχετικά με το αν η ενέργεια αυτή είναι κατακριτέα.Το σίγουρο είναι πως η Αγία Σοφία πρέπει να συνεχίσει τη λειτουργία της ως μουσείο και ως τέτοιο αποκλειστικά και η δική μας επιχειρηματολογία να μην αφορμάται από το εθνικιστικό πάθος τη στιγμή που η διμερής διπλωματία μπορεί να είναι πολύ ψυχραιμότερη και αποτελεσματική.