Ο τελευταίος κύκνος

Γράφω αυτή την ανάρτηση πλημμυρισμένη κυριολεκτικά από ενθουσιασμό.Γιατί μετά από πολύ καιρό μπορώ να γράψω για ένα βιβλίο,που όχι απλά μου άρεσε πολύ,που με ξεσήκωσε ίσως,που το βρήκα καλογραμμένο και θα το πρότεινα άνετα και σε άλλους αναγνώστες,αλλά για ένα βιβλίο,που έκανε τον εγκέφαλο μου να μη μπορεί να δώσει εντολές στο χέρι μου,γιατί πολύ απλά δε μπορούσα να το αφήσω κάτω αυτό το βιβλίο,το χέρι δεν κατέβαινε και τα μάτια δεν έκλειναν όσο κι αν νύσταζα.Είχα μπροστά μου διακόσιες σαράντα μία σελίδες κι έπρεπε όχι απλά να τις διαβάσω,αλλά να βρω έναν τρόπο να τις εισάγω στο σώμα μου,να κάνω τούτο το βιβλίο δικό μου.

Ο τελευταίος κύκνος του Στέφανου Δάνδολου

Η εποχή της εφηβείας.''Η εποχή της εφηβείας είναι παράδεισος'' λέει στους μαθητές του ο κύριος Στάππας,ο μαθηματικός.Κι η Ιόλη,μια από τις κεντρικές ηρωίδες του βιβλίου και αφηγήτρια καταπιάνεται να τον διαψεύσει,να αποδείξει,πως η εφηβεία μπορεί να γίνει σκοτεινή και ζοφερή μέσα στη φαινομενική της αθωότητα.

Δεκαετία του '80,σ' ένα γυμνάσιο της Γλυφάδας εμφανίζεται η όμορφη και προκλητική Σου.Φέρνει τα πάνω-κάτω στις ζωές των συμμαθητών της και από εκεί και πέρα,όλοι χορεύουν στο ρυθμό το δικό της.Σ' ένα ρυθμό αφινιασμένο,που φαίνεται να ταιριάζει απόλυτα με εκείνη τη φρενίτιδα της δεκαετίας του '80.

Μια τάξη λοιπόν παραδομένη στα μάγια της Σου-που μόνο μάγια δεν ήταν τελικά-και μέσα απ' αυτή την τάξη να ανεβαίνουν λίγο,πιο πάνω οι τέσσερις τραγικοί ήρωες.Να ανεβαίνουν στο ύψος,που πρέπει ώστε να τους γνωρίσουμε καλύτερα και να μπορούμε να τους ατενίσουμε καθαρά,όταν θα ξεγυμνώσουν την ψυχή τους μπροστά μας.

Και είναι φοβερός ο τρόπος,που ο Δάνδολος ξεγυμνώνει τους ήρωές του.Χωρίς φιοριτούρες και περιττούς παραδρόμους ζούμε κι εμείς τη φρενίτιδα της Σου και την ανίκητη ανάγκη της να μοιάσεις της μητέρας της σ' ένα τρελό παιχνίδι ανταγωνισμού,τον έρωτα της Ιόλης για τη Σου και το αίσθημα της μοναξιάς,που την τυλίγει μέρα με τη μέρα,τις ψυχολογικές διακυμάνσεις του Σμαραγδόπουλου και τον κρυφό του,παθιασμένο έρωτα για τη Σου και την προσπάθεια της Μάγκυ να γίνει ίδια η Σου,ένα τραγικό κακέκτυπό της,ξεθωριασμένο και αδιάφορο,όπως είναι εξάλλου όλες οι κόπιες-ενώ ζει κι αυτή μέσα από την αγάπη της για το Σμαραγδόπουλο.

Ο έρωτας έρχεται να τους γυρίσει τον κόσμο ανάποδα.Κι όχι γιατί δεν ξέρουν να τον χειριστούν,όταν αυτός τους κυριεύει.(εξάλλου ποιος μπορεί να τα φέρει βόλτα με τον έρωτα;)Μα γιατί είναι έφηβοι και ζουν με πάθος το κάθε τι κι όχι μόνο τον έρωτα.Σ' αυτή την ηλικία δεν κατοικεί μόνο ο έρωτας στο βασίλειο των προτεραιοτήτων μα και η φιλία.Κι είναι μεγάλο χτύπημα στα δεκάξι σου να νιώθεις,ότι σε πρόδωσε ο καλύτερός σου φίλος,όπως πίστεψε η Ιόλη για το Σμαραγδόπουλο κι η Μάγκυ για τη Σου.Τρελαμένες από την προδοσία-που ο ίδιος ο αναγνώστης θ' αποφασίσει αν τελικά ήταν προδοσία ή όχι-σαν δυο πεινασμένες λέαινες-όπως βαφτίζει η Ιόλη την ίδια και τη Μάγκυ-ορμάνε να αδειάσουν πάνω στους πρώην φίλους τους,που τώρα είναι ζευγάρι,όλο τον πόνο τους κάνοντάς τους ψυχρό πόλεμο.Πόλεμο νεύρων και συναισθημάτων.Και φτάνουν μέχρι το τέλος.Φτάνουν ως και το θάνατο.

''...Εμείς δεν είχαμε πλέι στέισον, νιντέντο, υπολογιστές, ίντερνετ και ογδόντα κανάλια στη διάθεσή μας. Είχαμε ο ένας τον άλλο. Γι' αυτό τα βιώσαμε όλα με τέτοια υπερβολή. Επειδή όσο παθιασμένα είχαμε δεθεί,τόσο παθιασμένα θα χωρίζαμε.''

Είναι τόσο ενδιαφέρων ο δρόμος,που έχει στρώσει ο Δάνδολος.Με μια Ιόλη να παίρνει πότε το ρόλο της μαθήτριας και πότε να ασπάζεται αυτόν της αφηγήτριας και ν' απευθύνεται στον αναγνώστη άμεσα χωρίς φόβο και πάθος σαν να είναι μπροστά στην έδρα δικαστηρίου και να ομολογεί την ενοχή της.Να μιλάει για τα γεγονότα σαν αντικειμενικός παρατηρητής,αλλά και σαν βαθιά πονεμένος ήρωας της ιστορίας.Κι εξισορροπεί τέλεια.

Η οδός της εξιλέωσης-ή έστω η προσπάθεια για εξιλέωση-έρχεται για την Ιόλη μέσα από αυτή την κατάθεση των γεγονότων.Χρόνια μετά,τώρα που η απόσταση από τα γεγονότα τα έχει κάνει κάπως πιο καθαρά κι έχει διώξει την ομίχλη που τα είχε σκεπάσει.

Κι είναι αυτό το θέμα της εξιλέωσης,που κάνει αυτό το βιβλίο τόσο ιδιαίτερο.Ίσως η ''εξιλέωση'' αυτή καθεαυτή σαν ζήτημα να είναι κάτι,που απασχολεί κατά καιρούς όλους τους συγγραφείς-(μα αφού απασχολεί και τους περισσότερους ανθρώπους πώς να μην αγγίξει τη συγγραφική δραστηριότητα;) και να μοιάζει κάτι,που που γι' αυτό έχουν γραφεί πολλά.Αλλά στον Τελευταίο Κύκνο ο Δάνδολος δε μένει σ' αυτό μόνο το ζήτημα.Ρίχνει τα δίχτυα της μυθοπλασίας του στα εφηβικά χρόνια και στις γέφυρες,που αυτά στήνουν με την ενήλικη ζωή.Και μας αποδεικνύει,πως δεν είναι απλά αυτό που λέμε...''ναι...χμ...δύσκολη ηλικία η εφηβεία...'' μα πολλά περισσότερα και πολύ πιο σύνθετα.

Θέματα,που προβληματίζουν,ήρωες,που καίνε ό,τι βρουν στο διάβα τους,αλλά τελικά καίγονται οι ίδιοι μέσα στο μεγάλο καμίνι,που έστησαν,ψυχές που δε φοβούνται πια να ψάξουν το φως μέσα από το σκοτάδι που ζουν.

Ο Δάνδολος με μια αφήγηση μοναδική,ψυχογραφεί τους ήρωές του και κάνει τον αναγνώστη να μένει εμβρόντητος πάνω από τις σελίδες του βιβλίου του και να διαβάζει ασταμάτητα γιατί θέλει να ρουφήξει ακόμα και τα σημεία στίξης.

Θαύμασα τις λέξεις,που χρησιμοποιεί στην αφήγηση και όχι μόνο τις λέξεις,αλλά και το πού επιλέγει να τις τοποθετήσει.Μοιάζει σαν να γράφτηκε τόσο αβίαστα αυτό το βιβλίο,ακριβώς όπως διαβάζεται.

Και ίσως και στις τελευταίες του γραμμές να σε κάνει να κλάψεις.Να θες κι εσύ να ξεσπάσεις μετά από όσα άκουσες από την Ιόλη.

''...Όσο το αίμα τους θα σφύζει στην καρδιά σου, αυτή η αγάπη που μας έδεσε κάποτε θα παραμένει ζωντανή κι έτσι ζωντανοί θα παραμείνουν κι εκείνοι, ολοζώντανοι κι ερωτευμένοι, σαν δυο κύκνοι που στο πρόσωπό σου βρήκαν τη μοναδική λίμνη που θα μπορούσαν να μοιραστούν ποτέ.''