Τετάρτη 13 Μαΐου 2015

Το κορίτσι με το σκουλαρίκι

Ποιο είναι αυτό το κορίτσι;
Και γιατί κοιτάζει έτσι;




Το κορίτσι με το σκουλαρίκι, ένας από τους διασημότερους πίνακες του Βερμέερ ήταν πάντα από τους αγαπημένους μου.Χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο. Απλώς μου άρεσε η αίσθηση που μου άφηνε όταν τον κοιτούσα.

Αυτό το βλέμμα του κοριτσιού.

Το τόσο μυστηριώδες.Σαν να κοιτάει το ζωγράφο και να του λέει ''Είμαι εδώ.Κοίτα βαθιά μέσα μου.Βρίσκομαι εδώ για εσένα μόνο'' Βλέμμα που καρφώνει γλυκά και χείλη μισάνοιχτα-ένα ερωτικό κάλεσμα. Αισθαντικό και σπινθηροβόλο το πρόσωπο. Κι είναι σαν να μας δηλώνει αυτό το κορίτσι''Εγώ κοιτούσα αυτόν που είχα απέναντί μου και μόνο.Αυτόν κοιτούσα και αυτόν θα κοιτάω.Και γι' αυτόν θα ξεφεύγουν προσδοκίες από τις κόρες των ματιών μου.Αιώνια''

Η ταυτότητα του κοριτσιού δεν έχει διαλευκανθεί. Κι ούτε υπάρχει κάποια επίσημη ιστορία για τον πίνακα τούτο.Κι έτσι δε μπορούμε παρά να μένουμε σε υποθέσεις. Ποια είναι αυτή η όμορφη κοπέλα και γιατί ένα τέτοιο βλέμμα; Κανείς δεν ξέρει κι ίσως είναι καλύτερα. Τριακόσια πενήντα περίπου χρόνια μετά τη δημιουργία του,ο πίνακας αυτός ακόμα ερεθίζει το μυαλό, ακόμα προκαλεί όσους τον θαυμάζουν να κάνουν εικασίες και να φτιάξουν ιστορίες. Έτσι εμπνεύστηκε και η συγγραφέας Tracy Chevalier το Κορίτσι με το σκουλαρίκι. 

Στο Ντελφτ του 17ου αιώνα, μια πλούσια πόλη της Ολλανδίας, πλούσιοι και φτωχοί, Καθολικοί και Προτεστάντες, κύριοι και υπηρέτες όλοι ξέρουν την θέση τους.
Έτσι, όταν η Χριτ μπαίνει υπηρέτρια στο σπίτι του ζωγράφου Βερμέερ, νομίζει πως ξέρει το ρόλο της: νοικοκυριό, πλυσίματα και φροντίδα των έξι παιδιών του ζωγράφου. Επίσης νιώθει ικανή να τα βγάλει πέρα με την τρομερή πεθερά του, τη νευρική κι αισθησιακή γυναίκα του και τη ζηλόφθονη υπηρέτριά τους.Εκείνο που κανείς δεν περιμένει είναι πως η διακριτικότητα και η εξυπνάδα της Χριτ, όπως και η γοητεία που ασκούν πάνω της οι πίνακες του ζωγράφου, θα την οδηγήσουν μοιραία στον κόσμο του. Καθώς γίνεται σιγά σιγά μέρος του έργου του, η οικειότητα μεταξύ τους μεγαλώνει, δημιουργώντας εντάσεις κι εσφαλμένες εντυπώσεις μέσα στο σπίτι, κι ακόμη -καθώς το σκάνδαλο διαρρέει- αναταραχή και ψιθύρους στην πόλη.
Η συγγραφέας εμπνεύστηκε από το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι σ έναν από τους πιο αισθαντικούς και μυστηριώδεις πίνακες του Βερμέερ κι έγραψε ένα μυθιστόρημα με λεπτότατο ερωτισμό για το τέλος της αθωότητας και το τίμημα της μεγαλοφυΐας.
(από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Το Κορίτσι με το σκουλαρίκι το είχα αγοράσει το καλοκαίρι.Και να πω την αλήθεια το είχα ξεχάσει. Ώσπου την προηγούμενη εβδομάδα το ανακάλυψα ανάμεσα σε άλλα βιβλία και το 'πιασα στα χέρια χωρίς να σκοπεύω και πάλι να το διαβάσω-δεν ξέρω γιατί.Τελικά αποφάσισα να το πάρω μαζί μου στο Βέλγιο. Πέμπτη απόγευμα έφευγα και το ξεκίνησα στο τρένο. Το ξεκίνησα κι αυτό ήταν. Μετά δεν υπήρχε σταματημός. Το ολοκλήρωσα στις Βρυξέλλες και ήταν κι αυτό ένα από τα βιβλία που έλεγα.Αχ! ας μην τελειώσει τώρα, ας μην τελειώσει. Αλλά τα ωραία πράγματα πάντοτε τελειώνουν κι έτσι έμεινα να το σκέφτομαι και να το ξανασκέφτομαι. Αυτή είναι εξάλλου και η επιτυχία ενός καλού βιβλίου. Σε βάζει στον κόσμο του.
Η Tracy Chevalier γράφει αισθαντικά, μ' ένα διακριτικό ερωτισμό που δεν είναι όμως καθόλου χλιαρός και αδιάφορος.Η γραφή της είναι ένα παράδειγμα (υπόδειγμα) για το πώς ένα βιβλίο μπορεί να γίνει άκρως ερωτικό χωρίς να έχει ούτε μια σκηνή σεξουαλικής συνεύρεσης. Τα μάτια, τα αγγίγματα, οι σκέψεις, οι αισθήσεις αρκούν για να ανάψουν μια μεγάλη φλόγα.

''Χριτ''είπε τρυφερά.Δεν ήταν ανάγκη να πει περισσότερα. Τα μάτια μου πλημμύρισαν δάκρυα που δεν μπορούσα να χύσω. Τώρα ήξερα.
''Αυτό είναι. Μην κουνιέσαι''
Ήξερα πως θα με ζωγράφιζε.

Οι σκέψεις της Chevalier δεν εστιάζουν παρ' όλα αυτά μόνο στο ερωτικό κομμάτι. Αγγίζει θέματα, όπως αυτά των κοινωνικών τάξεων και της θρησκείας. Δεν είναι λίγες φορές που η Χριτ (αν και κορίτσι πανέξυπνο και άξιο) επαναλαμβάνει πως για την κοινωνία δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια υπηρέτρια. 

''Γιατί πήρες το καφέ'', με ρώτησε, ''αφού υπήρχαν τόσα χρώματα για να διαλέξεις;''
Δεν ήθελα να του μιλήσω πάλι για κυρίες και υπηρέτριες. Δεν ήθελα να του υπενθυμίσω πως το γαλάζιο και το κίτρινο είναι χρώματα μόνο για κυρίες.

Όπως επίσης και τον ιδεαλιστική προσέγγιση του ζωγράφου απέναντι στην τέχνη. Όταν η γυναίκα του και η πεθερά του του ζητάνε να ζωγραφίζει όσο πιο γρήγορα γίνεται (Ο Βερμέερ βλέπετε σ' όλη του τη ζωή δε φιλοτέχνησε παρά μονάχα πενήντα έργα) εκείνος ζωγραφίζει στους δικούς του ρυθμούς απόλυτα συνεπαρμένος σαν μύστης θρησκευτικής τελετής, χωρίς να τον αγγίζει ό,τιδήποτε άλλο. Μόνο το έργο. Πρέπει να είναι τέλειο.


Πλέον κατατάσσεται στα αγαπημένα μου βιβλία.Στα λατρεμένα μου.Κι όχι για το ότι είναι καλογραμμένο, για την πλοκή του, για τον εξαιρετικό τρόπο που είναι δομημένοι οι χαρακτήρες, αλλά για τα συναισθήματα που μου προκάλεσε. Αυτό αρκεί.

Φυσικά με το που επέστρεψα Ελλάδα είδα και την ταινία, τη μεταφορά του βιβλίου στη μεγάλη οθόνη.. Στο ρόλο του Βερμέερ ο Κόλιν Φερθ (εδώ επιτρέπεται αναστεναγμός) στο ρόλο της Χριτ η Σκάρλετ Γιόχανσον. Και καλύτερο ζευγάρι δε θα μπορούσε να υπάρξει. 


Δε θα μάθουμε ίσως ποτέ ποιο είναι το κορίτσι του πίνακα και κυρίως γιατί κοιτάει έτσι. Ίσως και να 'ναι καλύτερα για να φανταζόμαστε, Βλέπετε η ιστορία της Chevalier βασίστηκε σ' ένα ''ιστορικό κενό''. Κι ευτυχώς που το κενό υπήρξε. Το ''ζωγράφισε'' με τον καλύτερο τρόπο και ξέρετε τι μας είπε; Τότε έρχεται ο μεγάλος έρωτας, όταν ερεθίζεις το μυαλό.


(Για το soundtrack ''ζωγράφισε'' ο Alexandre Desplat)


3 σχόλια:

  1. Ναιιιι!! Μπράβο για το αφιέρωμα!!
    Το έχω στην βιβλιοθήκη μου και το έχω διαβάσει πολλές φορές!!
    Προσωπικά εμένα η ταινία δεν μου άρεσε.
    Καλή συνέχεια!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο πίνακας ήταν ένας από αυτούς που επέλεξα για την εργασία μου στην Ιστορία της Τέχνης!!!
    Το βιβλίο το αγαπώ πολύ, αλλά δυστυχώς την ταινία δεν την έχω δει κι έτσι δεν έχω άποψη!
    ΣΣΣΣΜΟΥΤΣ, λουλουδάκι μου!
    Καλημέρα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Για να μην σε ζαλίζω, δες εδώ, έχεις αφήσει κι εσύ σχόλιο από ο,τι είδα:
    http://pistos-petra.blogspot.gr/2014/05/blog-post_7.html
    Φιλιά πολλά-πολλά και καλό ξημέρωμα :))

    ΑπάντησηΔιαγραφή